Słownik dostępności

A - poziom dostępności

A - jeden z dostępności według WCAG. Poziom podstawowy, dający możliwość skorzystania z serwisu przez większość użytkowników.

A11Y

Skrót określający dostępność do serwisów internetowych lub technologii informacyjno-komunikacyjnymi.

AA - poziom dostępności

AA- jeden z dostępności według WCAG. Poziom średni, dający możliwość skorzystania z serwisu, bez większych problemów, przez większość użytkowników.

AAA - poziom dostępności

AAA- jeden z dostępności według WCAG. Poziom zaawansowany, zapewniający możliwość skorzystania z serwisu, przez większość użytkowników w sposób przyjazny i komfortowy.

Ableizm

Przejaw dyskryminacji, uprzedzenia, niechęci wrogości względem osób niepełnosprawnych, szczególnie wyróżniających się odmiennością fizyczną. Postrzeganie osób niepełnosprawnych jako gorsze niż osoby pełnosprawne. Stereotypowe podejście do niepełnosprawności, katalogowanie rodzaju niepełnosprawności z przypisaną cechą odbioru (np. osoby poruszające się na wózkach zawsze są niepełnosprawne intelektualnie).

Alfabet Braille’a

System zapisu znaków przy pomocy sześciu wypukłych punktów w różnym układzie i odczytywany dotykiem, nazywany znakiem tworzącym. Coraz rzadziej wykorzystywany przez osoby niewidome ze względu na zastąpienie syntezą mowy. Bardzo istotny na etapie edukacji języka polskiego. Alfabet Braille’a służy do zapisania dowolnego języka posługującego się alfabetem łacińskim.

ARIA

Accessible Rich Internet Applications. Jedna z technik wspierających dostępność w zakresie korzystania z serwisów internetowych.

Audiodeskrypcja

Dodatkowa ścieżka dźwiękowa uzupełniająca przekaz informacji w materiałach audiowizualnych. Pozwala osobie niewidomej i słabowidzącej na uzyskanie tych informacji, które dla pozostałych użytkowników są dostępne wzrokiem.

Autyzm

Autos (grec. Sam) Inny wariant rozwoju sensorycznego, poznawczego, intelektualnego. Przejawia się uwidocznionym odmiennym sposobem funkcjonowania w obszarach interakcji społecznych, komunikacji oraz zachowania się. Może się objawiać w różny sposób u poszczególnych osób. Często towarzyszą wszelkiego rodzaju objawy strachu, zaburzeń snu i odżywiania, napady paniki, złości, agresji, stereotypowe zachowania, manieryzmy ruchowe.

Bezpośredni dostęp

W dostępności cyfrowej: dotyczy programów czytających. Umożliwia pominięcie powtarzających się stałych elementów serwisu. Dzięki wykorzystaniu skrótów klawiszowych dostęp do istotnych treści jest łatwiejszy i szybszy.

W dostępności architektonicznej: możliwość samodzielnego dotarcia do punktu docelowego, przez osoby z dysfunkcją narządu ruchu, bez konieczności korzystania z drogi "naokoło".

Captcha

Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart.

Technika wykorzystywana na stronach www celem potwierdzenia czy przekazywane dane są generowane przez człowieka a nie robota. Wykorzystywana w celach bezpieczeństwa korzystania z serwisu.

Czytnik ekranu

Program komputerowy, który interpretuje informacje dostępne na monitorze komputera czy ekranie telefonu, a następnie przy pomocy syntezatora mowy lub monitora brajlowskiego przekazuje je użytkownikowi. Dedykowany osobom niewidomym, niedowidzącym. Należy do form technologii asystujących.

Deklaracja dostępności

Jest to dokument zawierający informacje określone w ustawie o dostępności cyfrowej, który powinien zostać sporządzony wg wzoru Ministerstwa Cyfryzacji, odnoszące się do konkretnej strony podmiotu publicznego lub aplikacji mobilnej.

Dostęp alternatywny

to takie działania i rozwiązania organizacyjne, które zapewnią osobie ze szczególnymi potrzebami dostęp do budynku, ale nie w sposób samodzielny lub na zasadzie równości z innymi osobami (potrzebna pomoc innej osoby), albo które nie zapewniają dostępu do budynku podmiotu publicznego, ale umożliwiają skorzystanie z usług publicznych w inny sposób (np. online).

Elementy dostępnościowe

Określenie to oznacza wszystkie elementy składające się na dostępne otoczenie. Są w tej grupie zarówno elementy budynków (drzwi, korytarze, pomieszczenia, otoczenie), elementy wyposażenia (systemy informacji, meble, urządzenia wspomagające), elementy organizacji przestrzeni (ustawienie mebli), elementy organizacji funkcjonowania instytucji (regulaminy, standardy, informacji i komunikacja).

ETR

EASY TO READ – łatwy do czytania i zrozumienia. Standard stworzony szczególnie z myślą o osobach z niepełnosprawnością intelektualną mający na celu przedstawianie informacji w sposób zrozumiały i przydatny.

Focus

miejsce, w którym znajduje się punkt akcji na stronie internetowej czy w dokumencie - może to być pozycja w menu, wskaźnik miejsca, w którym wprowadza się tekst albo przeprowadza akcję

Google TTS

Google Text to Speech. Czytnik ekranu dedykowany dla systemu Android. Program jest wyposażony w obsługę syntezy mowy oraz translator.

Hardware

Są to wszystkie elementy, które wchodzą w skład budowy komputera wraz ze wszelkimi podłączonymi do niego peryferiami.

JAWS

Job Access With Speech. Czytnik ekranu dedykowany dla systemu operacyjnego Windows. Program jest wyposażony w obsługę syntezy mowy oraz brajla. Umożliwia obsługę wszelkiego rodzaju softu komputerowego bez użycia wzorku.

Kontrast

różnica pomiędzy dwoma kolorami (np. przedmiotem i ścianą albo napisem i tłem napisu).

Napisy dla niesłyszących

Jest to inna nazwa dla napisów rozszerzonych.

Napisy otwarte

Napisy zawierające ścieżkę dźwiękową (mowę i ważne dźwięki) umieszczone na stałe w materiale wideo - użytkownik nie ma możliwości zmiany ich wyglądu (koloru, wielkości).

Napisy rozszerzone

Napisy do filmu zawierające dialogi oraz informacje o dźwiękach mających wpływ na zrozumienie treści zawartej w ścieżce audio filmu. Napisy rozszerzone zawierają również informację o autorach wypowiedzi jeśli nie można tego wywnioskować z obrazu.

Napisy zamknięte

Napisy zawierające ścieżkę dźwiękową (mowę i ważne dźwięki) umieszczone w osobnym pliku występującym razem z plikiem wideo - użytkownik ma możliwości zmiany ich wyglądu (koloru, wielkości).

NVDA

Czytnik ekranu dedykowany dla systemu operacyjnego Windows. Program jest wyposażony w obsługę syntezy mowy oraz brajla.

Osoby ze szczególnymi potrzebami

Osoby starsze, osoby z niepełnosprawnością lub inne osoby mające trwale lub czasowo naruszoną sprawność w zakresie mobilności czy percepcji (np. ludzie poruszający się przy pomocy kul, protez, wózków, słabi, chorujący, niesłyszący, niedowidzący, z trudnościami manualnymi i poznawczymi, osoby z wózkiem dziecięcym, z ciężkim bagażem itp).

parsowanie

sposób w jaki przeglądarka wyświetla stronę internetową

Polski język migowy (PJM)

Język migowy, którym posługują się głusi Polacy. Jest pełnoprawnym językiem, posiada wszystkie cechy języka. Charakteryzuje się gramatyką wizualnoprzestrzenną – czyli zamiganie jakiegoś znaku w konkretnym miejscu nadaje mu dodatkowe znaczenie (wykorzystywane np. do określenia czasu).

POUR

4 zasady opisujące dostępność funkcjonalną w kategoriach: dostrzegalna, funkcjonalna, zrozumiała i solidna. Opracowane celem opisania dostępności sieci. Proponowana technologia musi być również wspomagająca.

Dostrzegalny (Perceivable) - możliwość identyfikacji treści i elementów interfejsu za pomocą zmysłów użytkownika. Przekłada się to na możliwość postrzegania systemu za pomocą odbioru wizualnego, dźwiękowego czy dotykowego.

Wykonalny (Operable) -możliwość użycia elementów sterujących, nawigujących, zarówno manualnych jak i głosowych do obsługi interfejsu.

Zrozumiale (Understandable) - możliwość zrozumienia treści oraz intuicyjna obsługa interfejsu.

Krzepki (Robust) - zgodne ze standardami i zaprojektowane do działania we wszystkich odpowiednich technologiach. Możliwość wyboru technologii wykorzystywanej do interakcji dokumentami multimedialnym, stronami www.

Projektowanie uniwersalne

określone w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych uniwersalne projektowanie jest podstawowym, domyślnym instrumentem realizacji dostępności. Termin ten odnosi się do rozwiązań, które są użyteczne dla wszystkich ludzi w jak największym zakresie, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznych zmian.

Racjonalne usprawnienia

Konieczne i stosowne modyfikacje lub adaptacje, niepociągające za sobą nieproporcjonalnych i niepotrzebnych utrudnień, które są niezbędne w określonych przypadkach dla zapewnienia osobom o szczególnych potrzebach możliwości korzystania z dóbr i usług.

Skróty klawiaturowe

dwu lub wieloprzyciskowe kombinacje klawiszy na klawiaturze, które pozwalają szybciej wykonać jakąś czynności w programach komputerowych czy obsłudze systemu.

Software

Wszelkiego rodzaju oprogramowania komputerowe.

System językowo-migowy (SJM)

Subkod języka polskiego. Do migania w ten sposób wykorzystywane są znaki PJM połączone gramatyką języka polskiego. Sposób komunikacji właściwie niewykorzystywany przez głuchych.

Technologie asystujące

Assistive Technologies. Wszelkie możliwe działania, rozwiązania umożliwiające większą niezależność osób niepełnosprawnych w funkcjonowaniu dnia co dziennego oraz społecznego.

Tekst alternatywny

Opis tekstowy wszystkich elementów strony internetowej, aplikacji, dokumentu cyfrowego. Jest odczytywalny dla czytnika ekranu i służy przekazaniu tych wiadomości, które są niezbędne dla użytkowników niewidomych i słabowidzących a które przekazywane są tylko obrazem.

Tekst łatwy do czytania i rozumienia

Adaptacja tekstu w języku polskim składająca się z wersji tekstowej i uzupełniającej ją ilustracji przygotowana z myślą o osobach z niepełnosprawnością intelektualną.

Totupoint

Urządzenie wykorzystujące głośnik i znacznik bluetooth. Umożliwia (z wykorzystaniem aplikacji na telefon) odnalezienie punktów w przestrzeni publicznej i budynkach.

Transkrypcja

Przedstawienie mowy w postaci tekstu.

Tyflopodcast

Rodzaj audycji internetowej dostępnej online, najczęściej cyklicznej, dedykowane osobom niewidomym lub słabowidzącym. Umożliwia poszerzanie informacji w zakresie użytkowania dostępnych technologii.

Użytkowni ekstremalny

To taki użytkownik, który potencjalnie może mieć największe trudności w skorzystaniu z budynku, chodnika, tramwaju czy strony internetowej.

VoiceOver

Czytnik ekranu dedykowany dla systemu Mac OS X. Program jest wyposażony w obsługę syntezy mowy oraz brajla.

WAVE

Wtyczka dedykowana dla przeglądarek Chrome i Firefox umożliwiająca sprawdzenie dostępności treści internetowych.

WCAG

Standard przygotowany przez konsorcjum W3C obejmujący opis kryteriów sukcesu, które trzeba spełnić żeby strona internetowa, aplikacja mobilina czy dokument był dostępny dla wszystkich. Nie opisuje wymagań dotyczących technologii tylko oczekiwane rezultaty.

Wideoinfolinia

Wideo połączenie z konsultantem celem uzyskania pomocy czy wsparcia w tematach związanych z instytucjami, które taką formę kontaktu umożliwiają. Dedykowane przede wszystkim osobom niesłyszącym.